Ung thư máu và tế bào gốc.

[nhoc]

Mong mọi người giúp đỡ mình câu hỏi này với:
Mình được biết là hiện nay tế bào gốc(TBG) nhũ nhi được sử dụng đê chữa một số bệnh và có hiệu quả(bệnh viện huyết học tphcm đã thử nghiệm).Vậy ung thư máu có thể dùng phương pháp này không hay chỉ có mỗi cách thay tuỷ cho bệnh nhân.

 

[Nguyễn Duy Hưng]

Umbilical cord blood có thể dùng để lấy stem cell ghép cho bệnh nhân leukemia đc
Tuy nhiên thời gian để stem cells nhân lên đủ số lượng cần thiết lâu hơn so với ghép tủy (bone marrow), 60 so với 30 ngày của BM. Trong thời gian này, bệnh nhân phải đc imunosuppress (ức chế miễn dịch) để ngừa quá trình đào thải (GHVD). Tốn tiền điều trị hơn
Ngoài ra còn 1 nguồn stem cells nữa là Mobilised Peripheral Blood Stem Cells, hok bít dịch là gì, he he. Cái này cho thời gian phục hồi nhanh hơn ghép tủy.

 

[Nguyễn Ngọc Lương]

Tế bào gốc máu ngoại vi. Cái này gần như các bệnh viện lớn đã làm từ lâu rồi, vì gép tự thân mà.

 

[nhoc]

"Mobilised Peripheral Blood Stem Cells" có thể dịch là tế bào gốc máu ngoại vi như anh Lương nói.TBG máu ngoại vi là lấy tbg từ những người thân trong gia đình đó phải không.Nếu vậy thì cần phải sinh thêm một người nữa để lấy nguồn tbg thay cho người kia nhỉ.
Em xin cảm ơn nhiều.

 

[Nguyễn Ngọc Lương]

Không, nếu ung thư không phải do di truyền thì người ta sẽ lấy chính tế bào gốc máu của người bệnh để ghép. Chữ mobilised khả năng là "huy động", tức là chọn lọc các tế bào gốc từ máu bằng một phương pháp nào đó.

 

[nhoc]

Ung thư máu em muốn hỏi là ngay từ khi sinh ra đã bi rồi.Nhưng theo em biết chỉ có ở tuỷ xương mới có tbg để tạo ra các tb máu mà,nếu lấy từ chính các tbg khac trong cơ thể sao được vì chỉ coa tbg toàn năng mới có thể biệt hoá thanh tất cả các tb khác mà.

 

[Nguyễn Duy Hưng]

Cái đó là Haematopoietic stem cells, nó có cả ở tủy xương, cuống rốn và cái Peripheral Blood Stem Cells, nhưng tỉ lệ cao nhất là tủy xương.
Cái slide đính kèm có trình bày chi tiết đó.

 

[nhoc]

Ui,cái slide anh đưa đó em chẳng đọc được vì có đọc được tiếng anh đâu.Tìm cách dịch hông có được.Hihi.Chắc đợi khi nào em học được tiếng anh sẽ quay lại chủ đề này tiếp.Cảm ơn các anh nhiều.

 

[Đinh Duy Thành]

Không, nếu ung thư không phải do di truyền thì người ta sẽ lấy chính tế bào gốc máu của người bệnh để ghép. Chữ mobilised khả năng là "huy động", tức là chọn lọc các tế bào gốc từ máu bằng một phương pháp nào đó.

Xin góp một chút: Phương pháp đó là FACS (Fluorescence Activated Cell Sorting) - dựa trên nền tảng Flowcytometry - phân loại và "bắt giữ" các tế bào đã được nhuộm đánh dấu (ở đây là tế bào gốc tạo máu, được đánh dấu bằng một hệ marker bề mặt trong đó quan trọng nhất là CD34).

Ghép tự thân có thể được tiến hành với haematopoietic stem cells từ tủy xương hoặc máu ngoại vi, sử dụng FACS để tách các tế bào này ra và nuôi cấy để kích thích sinh trưởng. Song song với quá trình đó là việc tiến hành điều trị bệnh nhân (hóa trị, xạ trị...) để diệt sạch tế bào ung thư còn sót lại trong tủy xương. Hệ thống tạo máu của bệnh nhân coi như bị phá hư hoàn toàn, sau đó các bác sỹ lại tiêm trả các tế bào đã nuôi cấy (và chọn lọc) về cho bệnh nhân để chúng tự khôi phục lại.

Quy trình nói nôm na thì là như thế, trên thực tế thì mỗi khâu lại bao gồm cả tá công đoạn. Đơn cử: Trước khi chạy FACS người ta phải tiến hành đếm số lượng tế bào CD34, phải đảm bảo nồng độ tế bào đủ cao thì họ mới bắt đầu tách, nếu chưa đủ ---> điều trị thêm một đợt nữa... Hic, mà mỗi lần đếm sơ sơ như thế mất đâu có 2-3M gì đấy thôi (vẫn chưa thấm vào đâu cả so với tiền chạy FACS và tiền nuôi tế bào).

 

[Nguyễn Xuân Hưng]

Xin góp một chút: Phương pháp đó là FACS (Fluorescence Activated Cell Sorting) - dựa trên nền tảng Flowcytometry - phân loại và "bắt giữ" các tế bào đã được nhuộm đánh dấu (ở đây là tế bào gốc tạo máu, được đánh dấu bằng một hệ marker bề mặt trong đó quan trọng nhất là CD34).

Ghép tự thân có thể được tiến hành với haematopoietic stem cells từ tủy xương hoặc máu ngoại vi, sử dụng FACS để tách các tế bào này ra và nuôi cấy để kích thích sinh trưởng. Song song với quá trình đó là việc tiến hành điều trị bệnh nhân (hóa trị, xạ trị...) để diệt sạch tế bào ung thư còn sót lại trong tủy xương. Hệ thống tạo máu của bệnh nhân coi như bị phá hư hoàn toàn, sau đó các bác sỹ lại tiêm trả các tế bào đã nuôi cấy (và chọn lọc) về cho bệnh nhân để chúng tự khôi phục lại.

Quy trình nói nôm na thì là như thế, trên thực tế thì mỗi khâu lại bao gồm cả tá công đoạn. Đơn cử: Trước khi chạy FACS người ta phải tiến hành đếm số lượng tế bào CD34, phải đảm bảo nồng độ tế bào đủ cao thì họ mới bắt đầu tách, nếu chưa đủ ---> điều trị thêm một đợt nữa... Hic, mà mỗi lần đếm sơ sơ như thế mất đâu có 2-3M gì đấy thôi (vẫn chưa thấm vào đâu cả so với tiền chạy FACS và tiền nuôi tế bào).

Chỗ Thành có dùng MACS của bọn Miltenyi Biotec không? Cái này dùng antibody conjugated with magnetic beads để tách tế bào. Đơn giản và nhanh gọn hơn cell sorting nhiều. Nhưng giá thành thì mình chưa so sánh.

 

[Đinh Duy Thành]

Chỗ Thành có dùng MACS của bọn Miltenyi Biotec không? Cái này dùng antibody conjugated with magnetic beads để tách tế bào. Đơn giản và nhanh gọn hơn cell sorting nhiều. Nhưng giá thành thì mình chưa so sánh.

Anh có thể mô tả thêm về MACS cho mọi người được không ạ? Theo em được biết thì chỗ em hiện tại chưa có cái đấy, còn tương lai thì... không dám đoán.

Em nghĩ FACS sẽ có giá thành rẻ hơn vì chỉ cần fluorescent conjugated Ab bất kỳ đều xài được (Ab này có thể dùng cho cả việc đọc FCS bình thường, VD cùng một loại anti-CD34 vừa được dùng để đếm nồng độ tế bào gốc, sau đó cũng có thể dùng trong việc sorting những tế bào này ra).

MACS theo như bác nói thì có vẻ phụ thuộc vào beads quá nhỉ? Em không chắc là mình hiểu rõ về cơ chế của MACS, nhưng em nghĩ thằng này selecting hơn là sorting, có lẽ khi mình làm việc với một loại marker xác định thì MACS sẽ có ưu thế. Em có hiểu sai gì không ạ?

Với FACS mình có thể lập trình để chỉ nhặt lấy những thằng được khoanh vùng trên dotblot (hoặc gate nhiều tầng, kiểu như hàm nhiều biến) - vì nhiều lúc tế bào cần enriched được đánh dấu bằng nhiều hơn một loại marker, và đôi khi chúng ta chỉ cần những thằng biểu hiện "vừa phải", không quá mạnh. Chưa kể nếu cần ta có thể dùng FACS để gate riêng 2 vùng khác nhau trên dotblot vào 2 ống khác nhau chỉ trong một lần chạy.

 

[Nguyễn Xuân Hưng]

Anh có thể mô tả thêm về MACS cho mọi người được không ạ? Theo em được biết thì chỗ em hiện tại chưa có cái đấy, còn tương lai thì... không dám đoán.

Em nghĩ FACS sẽ có giá thành rẻ hơn vì chỉ cần fluorescent conjugated Ab bất kỳ đều xài được (Ab này có thể dùng cho cả việc đọc FCS bình thường, VD cùng một loại anti-CD34 vừa được dùng để đếm nồng độ tế bào gốc, sau đó cũng có thể dùng trong việc sorting những tế bào này ra).

MACS theo như bác nói thì có vẻ phụ thuộc vào beads quá nhỉ? Em không chắc là mình hiểu rõ về cơ chế của MACS, nhưng em nghĩ thằng này selecting hơn là sorting, có lẽ khi mình làm việc với một loại marker xác định thì MACS sẽ có ưu thế. Em có hiểu sai gì không ạ?

Với FACS mình có thể lập trình để chỉ nhặt lấy những thằng được khoanh vùng trên dotblot (hoặc gate nhiều tầng, kiểu như hàm nhiều biến) - vì nhiều lúc tế bào cần enriched được đánh dấu bằng nhiều hơn một loại marker, và đôi khi chúng ta chỉ cần những thằng biểu hiện "vừa phải", không quá mạnh. Chưa kể nếu cần ta có thể dùng FACS để gate riêng 2 vùng khác nhau trên dotblot vào 2 ống khác nhau chỉ trong một lần chạy.

Thành vào website của bọn Miltenyi Biotec mà xem chi tiết. Mình attached ở đây cái slide về nguyên lý MACS chuẩn bị từ đợt trước về VN trình bày.

Về cơ bản thì MACS với FACS không khác nhau lắm. Trên lý thuyết thì có thể áp dụng như nhau vì đều dựa vào kháng thể đặc hiệu cho loại tế bào cần tách. FACS thì dựa vào tín hiệu huỳnh quang còn MACS thì dựa vào lực từ, beads nó thay cho cái fluorescence thôi không có gì đáng nói.

Ưu điểm của MACS là giản, cái hạt từ gắn sẵn với kháng thể rồi nên chỉ việc đánh dấu kháng thể rồi cho vào máy (automacs) hoặc cho vào cột từ (xem hình) độ vài phút là xong. Có lẽ FACS rẻ hơn nhưng cần đào tạo tương đối để có thể sorting, và tốn thời gian hơn. Trong nhiều trường hợp không có lợi, nhất là khi cần tách một quần thể tế bào nhỏ trong cả một hỗn hợp lớn, sẽ rất mất thời gian và dễ ảnh hưởng đến sức khoẻ của tế bào.

Về MACS thì tuỳ loại tế bào muốn sorting mà có thể dùng positive selection (dùng đúng 1 loại marker để đánh dấu và thu tế bào gắn với marker đấy) hoặc negative selection (dùng 1 loạt marker gắn với mọi loại tế bào khác trong quần thể trừ tế mà mình cần tách). Cho nên nhiều khi negative selection có ưu điểm là đặc hiệu hơn vì hiện tại chưa ai dám chắc 1 loại marker A chỉ đặc hiệu ở tế bào B, vì ngày càng nhiều subpopulations được xác định, với lại nhiều trường hợp bệnh lý nên marker bề mặt thay đổi biểu hiện này....

Mình làm nhiều với FACS thì thấy việc gating nhiều khi không help lắm, chỉ tương đối thôi. Riêng về MACS thì bọn Miltenyi Biotec đã phát triển quy trình chuẩn cho hầu hết các loại tế bào quan trọng của người cũng như chuột. Thành nên tham khảo, không xài hàng của nó nhưng qua đó có idea về nên dùng antibodies nào để tách loại tế bào nào rồi mình mua Abs về dùng cho FACS. Về thực tế trong bệnh viện thì mình không rõ ở các nước FACS hay MACS chiếm ưu thế, cái này để đi hỏi thêm.

 

[Lê Đức Dũng]

không biết dùng Auto MACs có đơn giản hơn dùng FACS không nhỉ, cùng dùng FACS quả là phải dùng nhiều chứ thi thoảng mới dùng là quên hết, nhất là setting cho nó.
còn công nhận dung MACs columm thì đơn giản thật và hình như cũng rẻ tiền, vì hồi học năm 3 sv đã được làm thoải mái với MACs columm!

 

[huyennguyen033]

Ung thư máu em muốn hỏi là ngay từ khi sinh ra đã bi rồi.Nhưng theo em biết chỉ có ở tuỷ xương mới có tbg để tạo ra các tb máu mà,nếu lấy từ chính các tbg khac trong cơ thể sao được vì chỉ coa tbg toàn năng mới có thể biệt hoá thanh tất cả các tb khác mà.

không phải đâu, về MHC thì bạn có thể thu nhận được các nguồn như sau: tủy xương, máu ngoại vi, máu cuống rốn, và có thể tiến hành biệt hóa từ tế bào mầm phôi.
vì MHC thì có nhiều trong máu cuống rồn, trong máu ngoại vi thì vẫn tồn tại một lượng MHC lưu thông (ngi ta vẫn chưa hiểu cơ chế của nó, nhưng trong thu nhận MHC từ máu ngoại vi, trước khi tiến hành thu nhận ngi ta sẽ tiến hành tiêm một lượng cytokine, việc này sẽ làm tăng lượng MHC trong máu. máu ngoại vi sẽ được đi qua một hệ thống lọc, thu nhận lấy CD34+, và từ đó thu nhận MHC bằng các marker chuyên biệt khác (lượng thu đc từ 5-20% MHC). nói chung từ các nguồn trên thì ngi ta sẽ dựa vào marker của MHC để thu nhận

 

[huyennguyen033]

không biết dùng Auto MACs có đơn giản hơn dùng FACS không nhỉ, cùng dùng FACS quả là phải dùng nhiều chứ thi thoảng mới dùng là quên hết, nhất là setting cho nó.
còn công nhận dung MACs columm thì đơn giản thật và hình như cũng rẻ tiền, vì hồi học năm 3 sv đã được làm thoải mái với MACs columm!

oh, bạn học ở trường nào mà đã được thực tập trên FACs vậy, một hệ thống mắc tiền như thế thường thầy cô không yên tâm đưa cho sinh viên thực tập,....sadly, nhưng mà cũng đúng thui...hì hì