Kháng thể đơn dòng (Monoclonal Antibody)

[Đặng Trần Hoàng]

:? các bác nè, mình đọc báo thấy MAb - monoclonal antibody có rất nhiều ứng dụng trong sinh - y học hiện nay và đã được sản xuất "rầm rộ" trên thế giới. Nhưng tôi chưa thấy nơi nào ở VN mình làm cái đó. Bác nào biết gì về "thằng này" thì post lên cho anh em cùng biết với. :?: ?:?: ?:?:

 

[Nguyễn Xuân Hưng]

Tôi tưởng cái này VN làm nhiều rồi chứ nhỉ, ở viện Vệ Sinh dịch tễ hay sao ý. Để đi hỏi lại xem sao.

 

[linhtinh]

MAb phải viết là MAb - monoclonal antibody chứ không phải monocloning antibody đâu.

 

[Đặng Trần Hoàng]

MAb phải viết là MAb - monoclonal antibody chứ không phải monocloning antibody đâu.

À há...bác Linh tinh nhận xét đúng đấy, tôi đã sửa lại cái mistake này rồi.

 

[Phạm Minh Tuấn]

Monclonal antibody hiện nay ở Việt Nam chưa được nghiên cứu chứ huống hồ gì sản xuất.
Tôi đang làm ở Viện công nghệ sinh học, đề tài sắp tới của tôi là nghiên cứu sản xuất kháng thể đơn dòng. Đây là một công việc hết sức khó khăn và đòi hỏi mất rất nhiều thời gian.
Tôi cũng đã hiểu một số kiến thức liên quan đến việc sản xuất kháng thể đơn dòng chẳng hạn làm thể nào để tạo ra Hybridomas...
Các bạn cứ đưa ra câu hỏi chúng ta sẽ cùng giải quyết. Hi vọng trong tương lai không xa Việt Nam sẽ tạo ra được kháng thể đơn dòng, tốt hơn nữa là tôi sẽ nghiên cứu nó thàng công sớm.
8O

 

[linhtinh]

Dòng chuột nào mà cậu định dùng?

Protein nào đóng vai trò kháng nguyên đưa vô?

MAb sản xuất dịnh dùng cho việc gì?

 

[Phạm Minh Tuấn]

Chúng tôi đang định sử dụng dòng chuột bị gây đột biến SP2/0 hoặc P3-X63.Ag8.
Protein chúng tôi định nghiên cứu đầu tiên là protein vỏ của virus Dengue các typ 1,2,3,4(sốt xuất huyết Dengue). Các protein này là các protein tái tổ hợp mà chúng tôi đã tạo ra thành công.
Đây là bước đầu chúng tôi thử nghiệm nghiên cứu, nếu sản xuất được chúng tôi sẽ dùng cho việc chẩn đoán chính xác sốt Dengue và sốt xuất huyết Dengue. Hiện đang là dịch hoành hành. Khi đã thành công với Dengue chúng tôi lại có thể nghiên cứu các protein khác.
Cám ơn bạn đã có ý kiến. Hi vọng bạn sẽ giới thiệu diễn đàn này cho nhiều bạn nữa, chúng ta có thể trao đổi để hiểu sâu về lĩnh vực này.

 

[linhtinh]

tớ bỏ nghề sản xuất MAb lâu rồi

PP chẩn đóan Dengue được coi là tối ưu nhất hiện nay là PCR, đã thành công ở VN. Sao lại quay lai pp miễn dịch cổ điển, cho nhiều sai số, tốn thời gian??

 

[Phạm Minh Tuấn]

Chúng tôi cũng sử dụng PCR để chẩn đoán nhanh cho rất nhiều bệnh trong đó có sốt Dengue và cúm gà H5N1.
Nhưng đây chỉ là bước đầu chúng tôi nghiên cứu, khi đã thành công chúng tôi sẽ ứng dụng nó nhiều trong việc phát hiện và điều trị ung thư ở giai đoạn sớm.
Bạn đã làm về MAb rồi, tôi rất cần các kinh nghiệm của bạn. Bạn đã làm với dòng chuột nào, dòng nào là tối ưu, và tỷ lệ giữa Myeloma và Lympho B là bao nhiêu là tốt nhất. Bạn làm kháng nguyên nào, và làm mất bao nhiêu thời gian.

 

[linhtinh]

Tớ làm 1 năm; nhưng bỏ nghề vì chán phèo, mới đầu nghe thì hổ hởi, sao thấy chẳng có gì là ghê gớm.

Mab không còn được tín nhiệm trong việc chẩn đóan bện nữa vì tốn quá nhiều thời gian, tốn tiền, kết quả không cao, Mab chỉ dùng để nghiên cứu sự định vị của các phân tử trong tế bào, màng tế bào mà thôi. Chỉ mỗi Việt Nam ta là còn có ý định dùng nó làm công cụ chẩn đóan.

 

[Dương Văn Cường]

Mab không còn được tín nhiệm trong việc chẩn đóan bện nữa vì tốn quá nhiều thời gian, tốn tiền, kết quả không cao, Mab chỉ dùng để nghiên cứu sự định vị của các phân tử trong tế bào, màng tế bào mà thôi. Chỉ mỗi Việt Nam ta là còn có ý định dùng nó làm công cụ chẩn đóan.

Thông tin này làm tôi bất ngờ quá. Trước giờ tôi vẫn nghĩ MAb là một cái gì đó mới mẻ, có nhiều ứng dụng hay và là một lĩnh vực khó.

Bạn linhtinh có thể phân tích chi tiết hơn về lời phát biểu này của bạn không? Để chúng tôi còn học hỏi

 

[Thành viên cũ]

dontcry nói đúng, Không những lĩnh vực Mab mà còn nhiều lĩnh vực khác liên quan đến Miễn dịch nói chung cũng còn mới mẻ. Theo các bạn thì điều gì là nhược điểm của các phương pháp chânr đó.

 

[linhtinh]

Tại sao hiện nay MAB không còn được ưu ái như xưa vì một lẽ đơn giản là khoa học ngày càng phát triển, sóng sau đè sóng trước, kỹ thuật mới đòi hỏi tính chính xác, nhanh gọn, hiệu quả, ít tốn kém ra đời để thay thế cho những kỹ thuật cổ điển.

PP tạo Mab ra đời năm 1975 do 1 thằng cha căng chú kiết nào đó người Đức (quên cha cái tên này rồi) phát minh, thế nên gần như mọi tài liệu có dính đến tạo Mab đều phải thắp 1 nén nhang tưởng niệm ông í.

Như đã biết là Mab đó đặc hiệu cho 1 protein nào đó mà ta quan tâm. Thế nến khi ta sản xuất được 1 Mab nghĩa là ta vui vẻ chấp nhận có được 1 công cụ để nghiên cứu 1 protein nào đó mà thôi. Thế nhưng việc sản xuất 1 Mab mất từ 9 tháng đến vài năm; khi sản xuất xong thì coi như xong, chẳng lẻ ta phung phí thời gian vừa rồi hay sao. Thế nên mới có 2 khuynh hướng chính:

a. Ta sản xuất 1 Mab nào đó xong, ta hô hào cho hàng xóm láng giềng cùng sức nghiên cứu cái protein chết dịch ấy. Khi mà cả hội cùng xúm vô nghiên cứu cái protein này thì chắc chắn chúng sẽ kéo qua hỏi ta cái Mab của ta, chứ chúng chẳng dại dột mà tự đi làm lại.

b. Ta đánh hơi thấy rằng thiên hạ sắp tới sẽ lũ lượt kéo nhau đi nghiên cứu 1 thằng protein chết toi nào đó và ta đóan là nó sẽ xài Mba, thế là ta 3 chân 4 cẳng cầm đèn chạy trước ô tô làm ngay 1 mẻ Mba cho chúng nó biết mặt, Khi đó ta cũng công bố này nọ là ta sản xuất thành công. Lũ hàng xóm tức anh ách, thế là phải kéo sang mà xin ta cho nó cái sản phẩm của ta. Còn nó muốn tự sản xuất à, vô tư.

Trong cả hai trường hợp, ta là một nhà khoa học chân chính, đời nào ta lại lấy tiền của kẻ hỏi thăm xin xỏ ta, ta phải giúp đỡ. Giống như ta có sách ebook, nếu anh bạn Capser mở mồm xin là ta phải cho chứ, nhà khoa học mà lị, không cho là bị chửi đấy. Nhưng than ơi, hỡi, trời đất ơi bao nhiêu là tiền của, công sức sản xuất ra được cái Mab, chẳng lẽ cho không chúng nó. Khó nhỉ. May qua, có mấy anh gọi là Công ty sinh - dược học nằm lấp ló ngòai của. Ok, hay quá, em mời các bác ạ, em xin bán bản quyền của cái Mab của em ạ, ai mua thì các bán cứ việc chémmmmmmmmmmmmm ạ.

Trường hợp ngược lại, một thằng công ty quỷ tha ma bắt nào đó nó có lắm tiền của, nó chạy đến nhà ta trước, đặt hàng ta sản xuất 1 cái dòng Mab nào đó, dĩ nhiên là tiền của nó sẽ cung cấp, sau khi ta sản xuất thành công thì ok, giao con cho nó, nó đem về nhà, sản xuất hàng lọat và cũng đi chặt chém thiên hạ

Như vậy điều kiện cơ bản để sản xuất 1 Mab là phải có đủ 3 thành phần

-protein quan tâm
-lab
-công ty (hỗ trợ tài chính cho thí nghiệm hay mua bản quyền khi sản xuất thành công)

thiếu yếu tố thứ 3 thì việc sản xuất Mab chỉ mang tính amatuer.

Khoa học mang tính cạnh tranh cao, ta biết nghĩ đến chuyện sản xuất Mab cho protein A thì thằng trời đánh kế bên nhà cũng có tư tưởng ấy vậy. Do vậy chỉ cần chậm nửa bước chân thì hoặc là ta hoặc là thằng hàng xóm trở thành "kẻ đến sau" và ... phá sản như chơi. Chấp nhận rủi ro, hoặc là giàu có vì bán được Mab, hoặc là phá sản. Do vậy hiện các lab trên thế giới ít dám mạo hiểm tự bỏ vốn ra sản xuất Mab, mà chủ yếu phải dựa trên đơn đặt hàng của các công ty sinh - dược học. Lưu ý là nếu ta làm chậm so với họp đồng, ta cũnng phải đền đấy.


Đó là lý đo thứ nhất.
Lý do thứ hai là việc sản xuất Mab tốn kém rất lớn

- một chuồng nuôi chuột, chăm sóc đúng tiêu chuẩn. Không tin làm rồi biết. Ta gây miễn dịch cho vài chục con chuột canh đến ngày lành tháng tốt để mổ lấy lách. Ta chăm kỹ ghê lắm. Thế mà trước giờ G, cả lũ thi nhau lăn quay ra không lời từ giã. Có tức không chứ, 3 lần gây miễn dịch, mỗi lần cách nhau 21 ngày, vị chi là hơn 2 tháng. Làm lạiiiiiiiiiiiiiiiiii. Lỡ mà chết nữa là coi như toi thêm 2 tháng. Để hạn chế vấn đề này ta phải lựa dòng chuột xịn, kỹ thuật viên cứng tay nghề nuôi, ... Chi phí này không rẻ tí nào

- Hệ thống nuôi cấy tế bào, ối trời ơi, làm cái phòng nuôi cấy tế bào còn khó hơn cất lâu đài ở sa mạc sahara; nào là tủ cấy vô trùng lọai thượng hạng (vì nuôi tb động vật chứ không phải thực hay Vi sinh vật); hệ thống CO2/O2; hệ thống lạnh đông để trữ cách dòng tb sau khi lai thành công. Đặc biệt là môi trường nuôi cấy, mắc bà cố. Để chăm sóc cái phòng nuôi cấy ta cần ít nhất 2 kỹ thuật viên lọai xịn. Lương trả muốn phờ râu.

Sau khi có được Mab, ta phải thử, đầu tiên là dùng immunoprecipitation, sau đó là Western blot. Với kỹ thuật immuno thì điều tiên quyết phải có là 1 cái kính hiển vi hùynh quang. Không có thằng khỉ đột này thì coi như ta ngồi ngắm cái Mab rồi cất vào tủ lạnh. Việc coi và nhận diện mẫu nhuộm bằng KHV hùynh quang mất toi của ta 3-6 tháng ... làm quen, thêm vài tháng rành rẽ. Ta mà nổi hứng bỏ lab ra đi thì boss ta chỉ có khóc vì chẳng lấy đâu 1 thằng khác thay ta. Chưa nói là thằng KHV hùyng quang là chúa hay đỏng đảnh, khóai đình công nữa chừng. Sếp ta thấy vậy, cứ lắc đầu mà ngao ngán. Việc quan sát trên kính và cho kết quả trái ngược nhau 180 độ là chuyện rất bình thường. Thế nên ngòai ta ra, phải có thêm 1 thằng đồng nghiệp làm ...đối chứng. Sếp nuôi 2 thằng cho 1 công việc, khổ ông ấy thật. Đây là lý do thứ 3 tại sao boss ta chẳng mấy khi mặn mà với việc sản xuất Mab.

 

[linhtinh]

coi như tranh thủ free lúc nào viết lúc đó vậy:

Trong số những điều bất lợi của quá trình sản xuất MAb đã nói thì còn 1 yếu tố, yếu tố này mới quan trọng đây, tạm gọi là nội lực của lab hay nói đúng hơn là tính đặc hiệu của những techniques mà ta cần sử dụng.

Mặc dù pp sx Mab có chung 1 nguồn gốc từ năm 1975, nhưng hàng ngàn biến thể của nó ra đời phụ thuộc vào lab, đối tượng và mục đích nghiên cứu; các lab khi công bố chỉ nói chung chung là dựa trên bài báo đăng trên Nature 1975 (tối nay rảnh tôi sẽ lục lại bài gốc này) chứ không nói rõ là họ đã phù phép ra sao, và đó được coi là NGÓN NGHỀ của riêng lab đó:

- ví dụ như PEG 2000 hay 4000? có trời mới biết, có lab xài PEG 2000 khá ok, có lab phải dùng PEG 4000; chỉ việc mò mẫm này đã đủ mệt rồi;

- khi lai tế bào, tay nghề của người thực hiện rất quan trọng, không là cái lách của chuột đi toong.

- việc nuôi dòng tb lai, thu supernatant cũng vậy, nếu làm không khéo sẽ làm chết dòng tb mà ta đang mò mẫm kiếm nó.

- khi quan sát nhận diện tren KHV thì kinh nghiệm cực kỳ quan trọng; vì khi nhuộm, ta thấy cả một khỏang trời xanh bao la, thằng nào cũng như thằng nào; làm sao nhận diện, nhận định kết quả, kinh nghiệm cần có là 3tháng trở lên.

Nói đến việc sản xuất Mab, không phải cứ đi thu kháng nguyên chích vào chuột là ok; mà phải có 1 chuyến lược, chiến thuật rất rõ ràng, Với lab chuyên nghiệp thì ok, cứ thế mà làm. Còn lab mới đầu thì sao:

- chuyện đầu tiên nên làm la 2mua Mab nào đó rồi về tập nhuộm, tập quan sát dước KHV; song song đó là mua các dòng tb chuẩn ( tb ung thư, lẫn tb bình thường) về tập nuôi để làm quen với chúng, coi chúng đỏng đảnh ra sao. Nếu không, mai mốt mấy dòng tb lai của ta thi nhau chết như rạ thì đừng có khóc.

- sau đó thì tập lai tế bào; cứ bắt đại chuột bình thường, tập lấy lách ra mà lai, cho quen tay; thử luôn coi PEG lọai nào cho kết quả tốt; mức độ nhiễm là bao nhiêu.

- tiếp đến là tập nuôi chuột. Cứ gây miễn dịch thỏai mái bằng bất kỳ lọai kháng nguyên nào, coi thử điều kiện nuôi nhốt của lab có khiến cuột dễ say goodbye với ta hay không.

Khi quá trình thử và sai đã hòan chỉnh, nắm vững một số kỹ thuật cơ bản, chọn được những techniques tối ưu thì hãy bắt tay vào công việc chính. Ở Vn thì ta hay bỏ qua bước thử-sai mà cứ nhào vô làm luôn. Làm mà kô ra kết quả thì chẳng biết giải thích ra sao.

 

[linhtinh]

Nếu sử dụng Mab để nghiên cứu protein thì có thể. Ví dụ tôi cần biết 1 protein nào trong cơ thể động vật biểu hiện vào thời điểm nào của quá trình phát triển cơ thê hay tế bào, tại đâu? mức độ của nó ... thì pp tối ưu là dùng Mab để nhuộm sẽ thấy ngay, từ đó lập được gradient biểu hiện protein này. Hoặc nếu muốn biến 1 protein nào đó có biểu hiện hay không thì có thể dùng Western Blot để quan sát.

Nhưng nếu dùng Mab để chẩn đóan thì cần phải xem xét. Ví dụ với virus HN5 thì nếu thiết kế Mab phải mất 6-9 tháng với lab chuyên nghiệp, còn với lab mới bắt đầu thì vô hạn. Trong khi đó thì với PCR chỉ mất 3 tháng là xong. Hơn nữa kỹ thuật dùng PCR lại dễ dàng gấp chục lần so với immunoprecipitation. ElISA cũng là 1 biến thể dùng Mab, sau 20 năm ra đời, đến nay nó hầu như được áp dụng trong chẩn đóan rất ít vì tốn thời gian, tính đặc hiệukhông cao.

Nếu dùng Mab để trị liệu thì lại càng phức tạp. Nó được coi là 1 phần của Protein trị liệu. Khi đưa Mab vào cơ thể tức là ta đưa 1 kháng nguyên (mặc dù bản chất nó là kháng thể), khi đó cơ thể sẽ lồng lộn lên mà túm lấy cổ thằng Mab này mà tống ra ngòai. Hơn nữa nếu thằng Mab này thóat được hệ miễn dịch của bệnh nhân thì nó cũng chả biết nó phải kiếm ai mà đánh. Để giải quyết 2 vấn này người ta thường đóng gói Mab lại rồi đưa vô cơ thể (gọi là bom), quả bom này thóat được hệ miễn dịch và bẳng cách nào đó nó mò tớí đích, khi nó nó phát nổ để giải phóng Mab. hệ thống phân phối protein trị liệu đến nay vẫn là 1 vấn đề nhức đầu, vì nó đặc hiệu cho từng tb, mô, cơ quan, protein bệnh lý. Giải quyết từng bài tóan nhỏ chứ chưa giải quyết bài tóan tổng thể.

 

[linhtinh]

Tôi không biết là lab của bạn dự tính sản xuất Mab như thế nào, chứ nếu như tôi, có lẽ tôi sẽ stop vì cân nhắc mọi vấn đề thì sản xuất Mab chi HN5 hòan tòan không hợp lý

- nuôi virus để thu sinh khối, táh protein vỏ màng và phải clone nó vào đâu đó cho nó biểu hiện và sản xuất hàng lọat, việc biểu hiện protein trên 1 dòng tb nào đó còn giúp ta nhận diện nó khi nhuộm. cái này tương đương 1 luận án Thạc sỹ, tức mất 2-2,5 năm

-Về lý thuyết là chỉ có 1 protein nên quá trình tạo Mab cũng dễ, không khó (nếu công việc ban đầu xác địng là chỉ chọn 1 protein vỏ màng đặc hiệu nào đó); làm được cái này cũng tương đương 1 thạc sỹ; lưu ý là coi thêm pp in vitro và kháng thể DNA để so sánh, chọn lựa. Cũng mất thêm 2-2.5 năm nữa.

Như vậy mất tròm trèm 4-5 năm cho 1 sản phẩm Mab nào ´đó, trong khi tình hình cúm gà như nước sôi lửa bỏng, chờ đến cái Mab này thì gà chó chim méo gà vịt chết sạch. Trong khi đó PP PCR chỉ mất có 3 tháng. Việc chữa trị bằng Mab chưa chắc mang lại hiệu quả mong đợi

 

[purin]

Protein chúng tôi định nghiên cứu đầu tiên là protein vỏ của virus Dengue các typ 1,2,3,4(sốt xuất huyết Dengue). Các protein này là các protein tái tổ hợp mà chúng tôi đã tạo ra thành công.

Như vậy bạn định sẽ tạo MAb cho từng type 1 hả? nếu đúng thì tôi nghĩ đề tài này không khả quan cho lắm. Trên TG, đã có 1 số bộ kit ELISA chẩn đóan phát hiện virus Dengue dựa trên protein vỏ, nhưng họ đã nối các đọan peptid đạc trưng cho từng type 1 lại thành 1 protein tái tổ hợp --> có thể phát hiện được virus Dengue ở bất kỳ type nào. bạn có thấy thú vị không?

 

[Lê Tiến Dũng]

Tớ làm 1 năm; nhưng bỏ nghề vì chán phèo, mới đầu nghe thì hổ hởi, sao thấy chẳng có gì là ghê gớm.

Mab không còn được tín nhiệm trong việc chẩn đóan bện nữa vì tốn quá nhiều thời gian, tốn tiền, kết quả không cao, Mab chỉ dùng để nghiên cứu sự định vị của các phân tử trong tế bào, màng tế bào mà thôi. Chỉ mỗi Việt Nam ta là còn có ý định dùng nó làm công cụ chẩn đóan.

Có thể bạn chán vì việc này rất tốn nhiều sức (labor-intensive work).

MAb vẫn được ưa chuộng trong chẩn đoán, đặc biệt là chẩn đoán nhanh. Gần như tất cả những KIT thử nhanh về bệnh, pesticide residues, . . (đại loại như quick stick) đều sử dụng MAb. Điều bạn nới có thể đúng với MAb được dùng trong ELISA.

 

[Nguyễn Ngọc Lương]

nói tóm lại theo anh linh tinh thì công việc sản xuất kháng thể đơn dòng rất tốn kém và không phù hợp với VN nếu VN chưa làm (nước khác họ đã làm rồi thì họ phải tiếp tục làm để tận dụng máy móc).
Tế bào ung thư trong sx kháng thể đơn dòng thường lấy từ đâu vậy? Tôi có hiểu qua về nguyên tắc, nào là lai tb bạch cầu với tế bào ung thư, nào là screen trong môi trường HAT...
Tôi hoàn toàn đồng ý với anh linh tinh về tính phức tạp của việc sản xuất kháng thể đơn dòng. Detect protein nói chung là khó hơn detect DNA do đó PCR hoàn toàn hơn hẵn Mab.
Tuy nhiên ta cũng có thể chấp nhận khó khăn để làm cái này ở VN được vì gene thì thế giới người ta tìm nhanh quá. Còn tìm antibody thì có phần may mắn. Biết đâu cái đó lại phù hợp ở Việt Nam. Hơn nữa nếu say mê thì có thể vượt qua được những khó khăn về thời gian, công việc, thất bại...

 

[Thành viên cũ]

Xin chao toi la thanh vien moi
Thay hai anh Linh tinh va Tuanmp noi chuyen tui thay hay qua. Qua la dien dan bo ich
Tui cung thay Mab cung qua kho va moi me o vietnam nhung co ve san xuat dc no thi qua ok day chu. Hien nay no rat dat va phan ung KT& KN cung rat dac hieu cho viec phat hien mot loại KN nao do. Tui cung chua co buc tranh tong the nao cho viec nghien cứu MD trong linh vuc nay. Co gi mong cac huynh chi bao
Thank your love
Hoangbio