Những chuyện khó tin về cha đẻ thuyết tiến hóa

[Nguyễn Thế huỳnh]

Thế giới vừa kỷ niệm sinh nhật lần thứ 200 của Charles Darwin vào ngày 12/2. Nhân dịp này, tạp chí Livescience công bố những sự thật ít người biết về nhà khoa học huyền thoại này.

Charles Darwin. Ảnh: crystalinks.com.

Cha đẻ của thuyết tiến hóa không có bất kỳ vụ tai tiếng nào trong đời. Ông là một người chồng tốt, người đàn ông vì gia đình. Đó có thể là một hình ảnh mà ít người tưởng tượng về một nhà khoa học từng lênh đênh trên các đại dương suốt 5 năm ở thời trai trẻ và sau đó phát minh một lý thuyết làm chấn động nền tảng khoa học ở thế kỷ 19.

Dưới đây là những chuyện ít người biết về nhà tự nhiên học vĩ đại người Anh.

1. Ngại rửa chân

Ở tuổi 12, Darwin thú nhận trong một lá thư rằng mỗi tháng ông chỉ rửa chân tại trường đúng một lần do không có thứ gì để kỳ cọ.

2. Người cha khó tính

Cha của Charles, bác sĩ Robert Darwin, từng nghĩ rằng cậu con trai sẽ trở thành một người chẳng làm nên trò trống gì. Vì thế ông gửi Charles tới Đại học Edinburgh để học về thuốc. Nhưng anh chàng tỏ ra không hứng thú với nghề bác sĩ. Robert từng mắng con như sau: “Anh chẳng quan tâm tới bất cứ thứ gì ngoài việc chơi với chó, săn bắn và bẫy chuột. Cứ thế này thì anh sẽ trở thành nỗi ô nhục của chính bản thân anh và gia đình”.

3. Say sóng

Charles Darwin từng lênh đênh trên các đại dương trên chiếc tàu H.M.S. Beagle, nhưng ông lại bị say sóng. Đó là một trong những nguyên nhân chính khiến ông dành phần lớn thời gian trên đất liền, nhưng cũng nhờ vậy mà ông thu thập được nhiều bằng chứng khoa học hơn.

4. Rắc rối trước chuyến đi lịch sử

Nếu thiếu may mắn, có lẽ Charles đã không thể bước lên chiếc tàu đưa ông tới quần đảo Galapagos – nơi ông phát hiện bằng chứng về quá trình tiến hóa và bắt đầu nhận ra cơ chế của nó: chọn lọc tự nhiên. Ban đầu ông không phải là lựa chọn của thuyền trưởng Robert FitzRoy khi người này tìm kiếm nhà khoa học đi cùng để khảo sát bờ biển Nam Mỹ.

Sau đó, khi Charles (lúc ấy mới 22 tuổi) được mời, cha ông đã từ chối thẳng thừng. May thay, người bác của Charles đã thuyết phục Robert thay đổi ý định. Trong lúc đó thuyền trưởng FitzRoy lại hứa trao công việc cho một người bạn, nhưng anh này quyết định từ chối chỉ vài phút trước khi Charles tới để phỏng vấn. FitzRoy yêu cầu Charles ở cùng ông một tuần để xem tính cách của hai người có hợp nhau hay không.

5. Do dự với chuyện lập gia đình

Khi còn trẻ, Charles từng liệt kê những cái lợi và hại trong hôn nhân. Điều khiến ông lo ngại nhất là không có thời gian để đọc sách vào buổi tối nếu kết hôn. Nhưng Charles cũng nhận thấy nếu lập gia đình, ông sẽ có một người để chia sẻ mọi lo lắng và sinh con. Sau khi xem xét thấu đáo, ông kết luận: Nên kết hôn. Định lý đã được chứng minh.

6. Không quyết đoán

Charles trì hoãn việc xuất bản cuốn “Nguồn gốc muôn loài” hơn hai thập kỷ do lo ngại người ta sẽ phản đối nó.

7. Suýt mất trắng thành quả

Vào cuối những năm 50 của thế kỷ 19, Charles hay tin Alfred Russel Wallace – nhà tự nhiên học người Anh – cũng tìm ra lý thuyết tiến hóa giống như học thuyết của ông. Điều này khiến Charles đẩy nhanh tiến độ xuất bản cuốn “Nguồn gốc muôn loài”. Các nhà khoa học thuộc Hội Linnean đã xem xét công trình của cả hai người vào tháng 7/1858 để quyết định xem ai tìm ra thuyết tiến hóa trước. Cuối cùng họ tuyên bố Charles thắng vì ông trình bày lý thuyết một cách chi tiết hơn.

8. Mất mát to lớn trong gia đình

Charles và vợ có tới 10 con, nhưng hai người qua đời khi mới sinh và ba người khác mất trước khi được 11 tuổi. Nhà tự nhiên học cũng nổi tiếng vì sự quan tâm đối với các con.

9. Từ tín đồ Cơ đốc thành người ủng hộ thuyết bất khả tri

Charles theo đạo Cơ đốc trong phần lớn cuộc đời. Thậm chí ông từng học tại Đại học Cambridge để trở thành một thầy tu trước khi thực hiện chuyến đi trên tàu Beagle. Nhưng trong khoảng thời gian còn lại, ông tự coi mình là tín đồ của thuyết bất khả tri, chứ không phải người vô thần.

10. Người mắc nhiều bệnh lạ

Sau khi cùng gia đình chuyển tới một vùng nông thôn ở ngoại ô London, Charles mắc nhiều bệnh lạ khiến sức khỏe của ông giảm sút. Một số bác sĩ cho rằng đó là kết quả của tình trạng căng thẳng trong cuộc chạy đua với thời gian để xuất bản cuốn “Nguồn gốc muôn loài” và nỗi lo về tác động xã hội của nó.
(Livescience)

 

[Nguyễn Thế huỳnh]

Cha đẻ thuyết tiến hóa từng có thời sinh viên vương giả
Với gần chục người giúp đánh giày, dọn giường, giặt quần áo và nhóm lò sưởi, cuộc sống trong quãng thời gian đi học của Charles Darwin là thứ mà sinh viên ngày nay chỉ có thể mơ ước.

Chân dung của Darwin khi ông còn trẻ. Ảnh: shimer.edu.

Hai trăm năm sau ngày sinh của cha đẻ thuyết tiến hóa, các học giả vừa phát hiện nhiều thông tin mới về cuộc sống sung túc của Charles Darwin tại Đại học Cambridge trước khi ông thực hiện cuộc phiêu lưu 5 năm trên biển. Chuyến đi đó đã thay đổi cách nhìn nhận thế giới của cộng đồng khoa học.

Người ta đã tìm thấy 6 cuốn sổ kế toán bọc da liên quan tới Darwin trong kho lưu trữ của Đại học Cambridge. Theo những cuốn sổ này thì ông sống tại một trong những căn phòng đắt tiền nhất ký túc xá từ năm 1828 tới 1831. Ông thuê một số người làm những công việc hàng ngày, trong đó có một người rửa bát, một thợ giặt và một thợ đánh giày.

Một thợ may, một thợ làm mũ và một thợ cắt tóc đảm nhận việc chăm sóc bề ngoài của Darwin. Lò sưởi của ông cũng có tới hai người phụ trách gồm một thợ quét ống khói và một người chuyên chất củi vào lò.

Tiến sĩ John van Wyhe, giảng viên Đại học Cambridge, nói rằng người ta biết rất ít về cuộc sống sinh viên của Darwin. “Thật tuyệt vời khi chúng ta biết được những thông tin về phần đời của Darwin khi ông còn là một sinh viên. Đó là những thông tin cực kỳ chi tiết”, ông nói.

Các hóa đơn cho thấy, trong 3 năm theo học tại Đại học Cambridge, mức chi lớn nhất của cha đẻ thuyết tiến hóa trong một tháng là 636 bảng. Nhìn chung mức chi tiêu của Darwin tương đương với đa số sinh viên tại Cambridge trong thế kỷ 19. Bác sĩ Robert Darwin, người cha giàu có của ông, thanh toán tất cả hóa đơn. Về sau Darwin mô tả thời sinh viên là “quãng thời gian sung sướng nhất của đời tôi”.

“Vào thế kỷ 19 Đại học Cambridge thu hút nhiều thanh niên thuộc tầng lớp trên của xã hội và họ hưởng thụ cuộc sống khá sung túc tại trường. Nếu nhìn vào các cuốn sổ kế toán, bạn có thể thấy không chỉ Darwin có cuộc sống xa hoa, mà gần như toàn bộ vài trăm sinh viên thời đó cũng vậy”, van Wyhe nói.

Ngoài những người giúp việc mà Darwin bỏ tiền ra thuê, ông còn nhận được sự phục vụ của “gyp” – biệt danh dành cho người hầu của trường. Van Wyhe nhận xét rằng, với hàng chục người phục vụ và chỉ phải lên lớp hai giờ mỗi sáng, sinh viên của Đại học Cambridge thời đó có rất nhiều thời gian để tự học và giao tiếp xã hội.

“Darwin đã săn bắn, sưu tầm côn trùng, thực hiện các nghiên cứu khoa học hoặc thăm viếng bạn bè trong thời gian rỗi. Họ chơi bài, uống rượu vào ban đêm – những việc mà sinh viên thời đó thường làm”, van Wyhe cho biết.

Sau khi rời Đại học Cambridge, Darwin đã lên tàu tới Nam Mỹ và Australia, nơi ông cho ra đời các học thuyết về tiến hóa. Tất cả học thuyết của ông được tập hợp trong cuốn sách “Nguồn gốc của muôn loài”.
Theo VnExpress (Reuters)