Cơ chế cắt ghép các đoạn intron exon

[ncnnsm]

bạn nào giai thích giúp mình cơ chế cắt ghép các đoạn intron exon. enzim nào đong vai trò ghép các exon lại ?
và tại sao các exon có thể ghép lại chính xác để tạo ra loại protein cơ thể đang cần (vì trật tự các exon khác nhau sẽ tạo ra protein khác nhau).
và tại sao các đoạn intron lại vô nghĩa mặc dù nó cũng mang các bộ 3 mã hóa như exon ?
và dấu hiệu nào để nhận biết các đoạn intron và exon ?
giúp mình nha !:hum:

 

[orion8x]

http://www.sinhhocvietnam.com/forum/showthread.php?p=64296#post64296 cơ chế ở đây nhá!
Cơ chế nhận biết đểm cắt hơi phức tạp cần hình vẽ để giải thích (mà anh kg có). Nói chung có 1 chuỗi các protein đánh dấu trên DNA, có thể hình thành trong lúc sao mã, chuỗi này sẽ hướng dẫn U1 và U2 bám vào RNA. Khi U1 và U2 đã bám vào rồi thì nó sẽ hướng dẫn các U khác cắt RNA.

và dấu hiệu nào để nhận biết các đoạn intron và exon ?

Thường thì ng ta kg biết, và cũng kg có dấu hiệu đặc biệt để chỉ ra đâu là intron, đâu là exon. Đầu tiên thông qua phân tích DNA ng ta sẽ biết đc thứ tự các nuc trong gene đó (cả intron lẫn exon). Sau đó ng ta lấy mRNA của gene đó (tất nhiên mRNA hoàn chỉnh kg có intron), sao mã ngược lại thành cDNA. c DNA này chỉ còn lại exon. Phân tích cDNA, kết hợp với gene gốc, ng ta sẽ biết chỗ nào là exon, chỗ nào là intron.

và tại sao các đoạn intron lại vô nghĩa mặc dù nó cũng mang các bộ 3 mã hóa như exon ?

Kg biết trả lời e ntn. Protein hoạt động nhờ vào 1 chuỗi thứ tự chính xác các amino acid, vd: a-b-c-d-e-f-g-h-i... đc tống hợp từ các exon. Giả sử có intron xen vào nó sẽ thành a-b-c-z-x-y-d-e-f... thì protein đó sẽ mất tác dụng hoàn toàn.

 

[ncnnsm]

mình cảm ơn ! nhưng cái nay mình biết.
ý mình là làm sao mấy phức hệ kia nhận biết điểm cắt ?
và cắt rồ vd tạo ra 4 đoạn exon A,B,C,D. trình tự protein mình cần là ABCD. vậy cái gì ? cơ chế nào ? đảm bảo nó ghép các đoạn đó lại là ABCD mà ko phải là BCAD hay CDAB..

 

[orion8x]

mình cảm ơn ! nhưng cái nay mình biết.
ý mình là làm sao mấy phức hệ kia nhận biết điểm cắt ?
và cắt rồ vd tạo ra 4 đoạn exon A,B,C,D. trình tự protein mình cần là ABCD. vậy cái gì ? cơ chế nào ? đảm bảo nó ghép các đoạn đó lại là ABCD mà ko phải là BCAD hay CDAB..

Như đã nói, nó phức tạp và cần hình để giải thích. Trước hết U1 bám vào điểm cắt trước, sau đó, 1 chuỗi các protein từ U1, được trải dài ngược về exon, hướng dẫn U2 bám vào điểm cắt (nên nhớ U1 này sẽ hướng dẫn U2 nằm ở intron khác, phía trên nó, chứ kg phải U2 cùng intron mà nó kết hợp). Còn tại sao U1 lại biết đc điểm cắt thì đc cho là nhờ vào các protêin đánh dấu song song với quá trình sao mã. Chi tiết vẫn chưa tìm hiểu đc (theo mình biết)

Ý số 2, nếu bạn nhìn hình vẽ ở post kia thì sẽ thấy 2 exon liền nhau sau khi cắt sẽ đc nối lại với nhau theo thứ tự. vd ta có exon 123456, sau khi nối lại là 123456 hoặc 1256 (đột biến), chứ kg thể có 132546 đc.

 

[ncnnsm]

Ý số 2, nếu bạn nhìn hình vẽ ở post kia thì sẽ thấy 2 exon liền nhau sau khi cắt sẽ đc nối lại với nhau theo thứ tự. vd ta có exon 123456, sau khi nối lại là 123456 hoặc 1256 (đột biến), chứ kg thể có 132546 đc.
em ko chắc chỗ này đúng ? vì thầy em nói một gen có thể mã hóa nhiều chuỗi peptit dựa vào số lượng cũng như trình tự các exon đc cắt ghép từ gen đó.

 

[orion8x]

Đúng. Hình như cái đó gọi là family gene thì phải. Trình tự ở đây cũng phải theo DNA gốc. vd: khi có 12345 ta có protein A, 1235 ta có protein A-alpha, 1245 => A-beta.... Chứ kg thể có 1543 đc. Đơn giản vì khi các U bắt đầu cắt, nó đc giữ chặt nhờ U5 (như là sợi dây nối), khi 2 đầu RNA nối lại hoàn chỉnh nó mới rời ra.
Các kiểu cắt khác nhau như vậy gọi là alternative splicing. Nhiều khi alternative splicing tạo ra các protein vô nghĩa kg hoạt động (cần 1235 thì nó lại cắt thành 135 chẳng hạn), đây chưa hẳn đc gọi là đột biến, mà là do "lỗi" (sorry, bài trên gây hiểu lầm).
Còn đột biến, có thể làm cho intron bị cắt kg hoàn chỉnh, 1 phần của intron vẫn còn dính vào trong chuỗi RNA làm cho thay đổi hoàn toàn thứ tự mã hóa peptide.
Có nhìu Gene có tới hơn 20 exon và mã hóa cho 10-15 protein, tùy vào cách cắt RNA như trên.

 

[ncnnsm]

hi thank bạn nhiều