Dịch thuật

Nguyễn Xuân Hưng · Jul 30, 2008

Trang Tử nói "Ðạo hành chi nhi thành", hay rõ nghĩa hơn như Lỗ Tấn :"<link rel="File-List" href="file:///C:%5CDOKUME%7E1%5CBEGGIN%7E1%5CLOKALE%7E1%5CTemp%5Cmsohtmlclip1%5C01%5Cclip_filelist.xml"><link rel="themeData" href="file:///C:%5CDOKUME%7E1%5CBEGGIN%7E1%5CLOKALE%7E1%5CTemp%5Cmsohtmlclip1%5C01%5Cclip_themedata.thmx"><link rel="colorSchemeMapping" href="file:///C:%5CDOKUME%7E1%5CBEGGIN%7E1%5CLOKALE%7E1%5CTemp%5Cmsohtmlclip1%5C01%5Cclip_colorschememapping.xml"><!--[if gte mso 9]><xml> <w:WordDocument> <w:View>Normal</w:View> <w:Zoom>0</w:Zoom> <w:TrackMoves/> <w:TrackFormatting/> <w

unctuationKerning/> <w:ValidateAgainstSchemas/> <w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w

oNotPromoteQF/> <w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther> <w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian> <w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript> <w:Compatibility> <w:BreakWrappedTables/> <w:SnapToGridInCell/> <w:WrapTextWithPunct/> <w:UseAsianBreakRules/> <w

ontGrowAutofit/> <w:SplitPgBreakAndParaMark/> <w

ontVertAlignCellWithSp/> <w

ontBreakConstrainedForcedTables/> <w

ontVertAlignInTxbx/> <w:Word11KerningPairs/> <w:CachedColBalance/> </w:Compatibility> <w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> <m:mathPr> <m:mathFont m:val="Cambria Math"/> <m:brkBin m:val="before"/> <m:brkBinSub m:val="--"/> <m:smallFrac m:val="off"/> <m:dispDef/> <m:lMargin m:val="0"/> <m:rMargin m:val="0"/> <m:defJc m:val="centerGroup"/> <m:wrapIndent m:val="1440"/> <m:intLim m:val="subSup"/> <m:naryLim m:val="undOvr"/> </m:mathPr></w:WordDocument> </xml><![endif]--><style>  </style>[FONT=&quot]thế gian làm gì có đường, là do người ta đi hoài mà thành đó chứ". Không phải nhắm mắt nhắm mũi đi thì sẽ tạo thành đường, nhưng không bước đi thì sẽ chẳng có con đường nào cả (cái này Hưng nói à

).

Trước giờ tôi tự hào mình là người dịch nhanh, nhưng tự biết mình dịch không giỏi, càng không dám nhận mình là "dịch giả". Bởi tiếng Việt của tôi kém, tiếng Anh lại càng kém hơn. Nhưng hơn hết tôi muốn mang lại thông tin, chuyển ngữ những gì tôi thấy hay tới mọi người. Trên con đường này của mình, tôi không có thời gian và kiên nhẫn để dọn dẹp, phát quang, cũng như trồng hoa cây cảnh trên từng mét. Trong nhóm dịch thuật mà tôi phát động, tôi không bao giờ nói dịch giả dịch kém, cái mà tôi nhắc đi nhắc lại với họ chính là :"hãy cố gắng hiểu những gì mình dịch" chứ không phải "hãy dịch cho thật mượt mà". Tất nhiên, bước nhanh thì dễ vấp ngã. Tôi tôn trọng từng lần bất cẩn của mình chứ không sợ hãi nó mà đứng yên một chỗ, không chờ người ta dọn quang đường rồi mới bước đi.

Khi dịch tôi luôn bám sát từng từ từng chữ của tác giả, không quan tâm văn phong hay ngôn ngữ ông ta khó hiểu, lủng củng thế nào. Với tôi mà nói, để người đọc có thể nhận ra cuốn sách này tác giả viết thật trúc trắc khó hiểu, cuốn sách kia tác giả dùng ngôn ngữ dễ hiểu, mạch lạc là một thành công vậy.

Đôi lúc tôi cũng tự thưởng cho mình một vài phút ngẫu hứng với ngôn từ. Nếu đọc sách nhiều bạn sẽ thấy không cứ tài liệu khoa học thì phải chuẩn mực, khô khan, sự pha trộn đem lại hứng thú cho người đọc cũng như những hiệu quả bất ngờ, đó cũng là điều mà tôi truy cầu. Bạn đã bao giờ thấy trong tài liệu chuyên ngành sinh học người ta ví von quá trình, hình thái tế bào với "gương tay", "nghĩa địa", "kẻ dọn xác"..... chưa? Còn nhớ từng đọc đâu đó khi giáo sư Capecchi (mới nhận giải Nobel y học đó) hỏi James Watson trong buổi phỏng vấn nhập học vào Harvard rằng đâu là nơi lý tưởng để học tiến sỹ, Watson trả lời rằng "You would be fuking crazy to go anywhere else".

Tôi khâm phục các bậc tiền bối đi trước. Họ dịch: "tụ cầu khuẩn", vi khuẩn hình cầu thường tạo thành cụm, rồi "trùng đế giầy", "tế bào khả biến" và rất nhiều ví dụ khác nữa. Học sinh phổ thông đọc chắc hẳn đa số không hiểu gì. Thậm chí những người học đại học ở nước ngoài thì đa phần thuật ngữ chuyên ngành tiếng Việt cũng không hiểu. Theo tôi, đã là tài liệu chuyên ngành thì không dành cho đại chúng, nên tôi sẽ không bỏ công sức biến đổi từng từ từng chữ sao cho rõ ràng đến mức ai đọc cũng hiểu được. Ngược lại cái tôi hướng đến là càng ngắn gọn càng tốt, do đó trong bản dịch của tôi luôn ưu tiên dùng từ Hán Việt.

Khi mà mảnh đất còn hoang sơ, cằn cỗi thì tôi muốn đi nhanh đi gấp để tạo ra những con đường. Còn việc mở rộng, phát quang, trồng hoa cây cảnh thiết nghĩ để các bạn khác giúp sức vậy.

Đôi điều tâm sự với các bạn.

[/FONT][FONT=&quot]

[/FONT]

Khiếu Phương Lan · Jul 30, 2008

rất cám ơn anh Hưng đã tâm sự, em sẽ cố gắng hơn và đọc sách, tìm hỉu kĩ trước khi dịch bài hay làm một việc j đó. em thấy anh rất tâm huyết với môn " dịch thuật" nè, chúc anh thành công

Trịnh Thành Trung · Jul 30, 2008

Đọc bài viết trên của Hưng, ai giám bảo cậu là kém tiếng Việt? Tôi thấy cậu viết rất mạch lạc, dễ hiểu, nhấn mạnh được từng ý trong câu nói. Nhưng mà tại sao trong bài dịch nhiều đoạn cứ lục khục như công nông vào số thế?

Đó là những cái, theo tôi thấy, là khuyết điểm của cậu trong bài dịch. Tôi nhìn thấy khuyết điểm đó, tôi nói và phân tích cho cậu hiểu. Tất cả là tốt cho cậu, chứ tôi có được cái lợi gì? Có khi còn ảnh hưởng tới mối quan hệ đôi bên. Nếu cậu cho rằng mọi thứ trong bài dịch đó là tuyệt hảo, là 'perfect' thì thôi. Chúng ta đóng cửa 2 chuyên mục này lại và coi như mọi thứ là 'above perfectness'.

Nếu cậu muốn thưởng cho mình cái gì thì ra quán bia, làm vài cốc cho nó phê chứ đừng thưởng cái sự phê đó vào trong văn phong khoa học. Và cậu cũng biết, đa số những người theo ban tự nhiên không giỏi về văn chương, hiểu nhiều về các thuật ngữ Hán Việt nên cũng đừng lạm dụng quá nhiều từ đó trong văn phong khoa học.

Các bậc tiền bối, như thầy Quyến, thầy Dũng, trong khoa Vi Sinh trường KHTN, sửa từng câu chữ trong luận án của sinh viên và cậu cũng thấy văn phong của các thầy rất mạch lạc, rõ ràng. Người đọc chỉ cần đọc nửa tiếng là hiểu hết nội dung đoạn viết thay vì phải đọc cả tiếng mới hiểu được (vì vừa đọc, vừa phải đoán)

Còn nhiều điều muốn nói nhưng tạm gác lại. Nếu có dịp gặp mặt, anh em tâm sự sau.

Dịch thuật

Nguyễn Xuân Hưng

Administrator

Khiếu Phương Lan

Senior Member

Trịnh Thành Trung

0

Similar threads

Facebook

Thống kê diễn đàn