Tá chất cho vaccine

[Lê Hồng Đức]

Tá chất cho vaccine là gì?

Hiện tại có những tá chất nào được dùng cho người? Tác dụng của chúng như thế nào?

Những tá chất nào đang trong giai đoạn nghiên cứu có nhiều triển vọng nhất?

Mời các bạn tham gia.

 

[Hoàng Đức Minh]

Tá chất (hoặc trợ chất, tá dược, có lẽ được dịch từ từ adjuvant) là chất thêm vào thành phần của vắc xin có tác dụng trợ giúp cho công dụng của vắc xin.

Tá chất có rất nhiều loại có một danh sách kèm theo trong dược điển nhưng hay dùng nhất là Al(OH)3, hiện nay vắc xin viêm não nhật bản B, viêm gan B đang dùng loại tá chất này. Ngoài công dụng tăng đáp ứng miễn dịch, kn giải phóng ra chậm thì nó còn có tác dụng làm ổn định thành phần của vaccine. Cụ thể quy định ra sao thì phải tra trong dược điển.

Sau đây là một số lớp trợ chất hiện đang được dùng:

1. Muối nhôm và Canxi
Nhôm photphat
Nhôm Hydroxit (alhydrogel, rehydragel)
Canxi photphat

2. Sản phẩm từ vi khuẩn và thảo mộc:
- Sản phẩm từ vi khuẩn:
Trợ chất đầy đủ của Freund's
(CFA,FCA) (M. tuberculosis chết)
DETOX TM (thành tế bào Mycobacterium phlei)
Trehalose dimycolat
Bacillus Calmette-Guerin (BCG)
Muramyl dipeptid: Methyl-ester-MDP (murametid), Butyl-ester-MDP (Murabutid TM), Threonyl-MDP (Termurtid),Dipalmitoyl phosphatidylethanolamin - MTP (MTP-PE), Glycerol dipalmitat-MDP (Immther), Dipalmitoxy-propylamid-MDP (Theramid TM)
- Gamma inulin và algammulin
- Beta-glucan (algal glucan, pleuran)
- Monophosphoryl lipid A (MPL)
- Neuraminidase-galactose oxydase (NAGO)
- Klebsiella Pneumoniae glycoprotein
- Bordetella pertussis
- Comynebacterium parvum

3. Cytokin: INF-a,IFN-y,IL-1,IL-2, IL-7, IL-12.

Ai biết thêm thì bổ sung giúp em với nhé .

 

[Lê Hồng Đức]

Theo như mình biết, chỉ có muối calcium/nhôm và cytokine được dùng cho người, các sản phẩm từ vi khuẩn và cây chỉ dùng trên động vật, trừ BCG (mặc dù đang bị hạn chế dần). Freund's đầy đủ thậm chí còn đang bị cấm dần trên súc vật. Tuy nhiên, hình như bạn thiếu QS21 (triterpene glucoside, saponin) từ cây vỏ xà phòng (Quillaja saponaria) đang được thử nghiệm lâm sàng và có nhiều triển vọng sẽ được dùng trên người.

 

[Lê Hồng Đức]

Ngoài những tá chất cho vaccine trên mà bạn Minh đã đề cập (khá đầy đủ), mình xin bổ sung thêm các chất tương tác với thụ thể (receptor-based agonist).

Thụ thể được nghiên cứu nhiều là các thụ thể giống Toll (Toll-like receptor [TLR]) và trong số đó, CpG oligonucleotide, chất tương tác với TLR9, nổi tiếng nhất trong các tá chất có tiềm năng.

 

[Hoàng Đức Minh]

Chưa hết đâu, còn nữa ạ mới tra thêm được:

4. Các tác nhân hoạt hóa bề mặt
Saponin: Quil A, QS-21 (Stimulon TM), Phức hợp kích thích miễn dịch (ISCOMS)
Phức hợp Deoxycholic acid/ Nhôm
Dimethyl dioctadecyl ammonium Bromid (DDA)
Avridin (CP 20,961)
Nonionic block copolyers: CRL 1005, Pluronic LI21

5. Các polyanion
Dextran
Polynucleotid hai sợi (poly rA, Poly rU)
Acetylat polymannose (Acemannan)
Sulfolipopolysaccharid

6. Polyacrylic
Polymethyl methacrylat (PMMA)
Acrylic acid-altyl sucrose (Carbopol)

7. Các vitamin: A, D3, E

8. Các Hóc môn:
Hóc môn tăng trưởng người
Dehydroepiandrosteron (DHEA)

9. Imidazo-quinolin
- Imiquimod
- S-28463
- Glycolopid bay R1005

10. Stearyl tyrosin
11. 7-alkyl-8-oxoguanosin (Loxoribin)
12. Các cấu trúc kháng nguyên tổng hợp thống nhất:
Hệ thống multiantigen (MAP)
Linear polymerization của haptenic peptid
Liên kết lipid với epitop của tế bào T hoặc B.

Nguyễn Đình Bảng, Nguyễn Thị Kim Hương. Vắc xin và chế phẩm miễn dịch trong phòng và điều trị. Y học, tr 124-128.