Cách nào giúp cơ thể “đánh bại” các siêu vi?

[00792]

Hệ miễn dịch sẽ bắt đầu “lười biếng” khi bạn có tuổi nhưng điều tuyệt vời là chúng ta có thể “đảo ngược” yếu tố tự nhiên này.

Tế bào miễn dịch không tự động sinh sản thêm mà cần sự nỗ lực của các vận động có ích

Vậy bạn bảo vệ bản thân chống lại các siêu vi theo cách nào tốt nhất? Hầu hết chúng ta đều đồng ý rằng tăng cường hệ miễn dịch là 1 ý tưởng tốt mặc dù nhiều người cảm thấy mơ hồ về những gì thực sự có ý nghĩa. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã khám phá ra chức năng hàng rào của cơ thể hoạt động như thế nào.

Hệ thống miễn dịch có ba loại phòng vệ cơ bản: Đầu tiên là nhóm bạch cầu trung tính và đại thực bào. Hoạt động cơ bản của chúng là nuốt và giết chết vi khuẩn. Rồi đến tế bào T, tiêu diệt bất cứ tế bào nhiễm vi-rút hay trở thành ung thư. Nhóm cuối cùng là tế bào B, giúp sản xuất kháng thể để ngăn vi-rút đi vào trong các tế bào.

Tuy nhiên, 65% hệ miễn dịch đã “hoàn thành nhiệm vụ”, không còn tiếp tục phát triển, “sáng tạo” thêm nữa. Vậy là các tế bào T sẽ ít dần đi, các kháng thể sản xuất ra sẽ không còn mạnh và các tế bào như bạch cầu trung tính ít có khả năng ăn và tiêu diệt vi khuẩn hơn. Điều này có thể thấy rất rõ ở những người lớn tuổi.

Nếu tiêm chủng cúm khi trẻ, thì 4/5 người sẽ sản xuất đủ kháng thể để bảo vệ sự viêm nhiễm. Tuy nhiên, chỉ chưa tới một nửa số người trên 65 tuổi sản xuất đủ các kháng thể để chống lại cúm. Đó là bởi vì các tế bào B của họ không còn làm việc nữa. Ngoài ra, tế bào tiêu diệt vi khuẩn không còn hoạt động hiệu quả trong việc phát hiện viêm nhiễm.

Thậm chí ngay cả khi các “chiến binh bảo vệ” tìm thấy vi khuẩn thì chúng cũng chỉ có thể tiêu hóa 1 nửa số vi khuẩn so với người trẻ tuổi.

“Kết quả là người lớn tuổi dễ bị nhiễm trùng cả ở nhà và đặc biệt là trong bệnh viện”, GS Janet Lord, Giám đốc TT Nghiên cứu Sức khỏe, ĐHBirmingham, cho biết.

Suy giảm hệ miễn dịch là không thể tránh khỏi. Vậy làm thế nào để nâng cao chất lượng hệ thống miễn dịch trước khi bước vào tuổi 60-70?

Giảm cân đúng cách

Chúng ta đều biết rằng béo phì là một nguy cơ bệnh tim và bệnh tiểu đường và cũng làm suy yếu hệ thống phòng thủ tự nhiên của cơ thể. GS Lord giải thích: “Chất béo tiết ra kích thích tố ức chế hệ miễn dịch. Việc giảm lượng mỡ thừa trong cơ thể sẽ tác động tích cực đến đáp ứng miễn dịch”.

Nhưng chỉ giảm cân thì không phải là câu trả lời đầy đủ. Một nghiên cứu gần đây của Mỹ cho thấy loài gặm nhấm với chế độ ăn kiểm soát calo có nhiều khả năng bị bệnh hơn so với những đối tượng được nhận đủ thức ăn.

“Cắt giảm nhóm thực phẩm tinh bột hoặc chất béo hoàn toàn khỏi chế độ dinh dưỡng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch”, chuyên gia dinh dưỡng TS Sarah Schenker, Quỹ Dinh dưỡng Anh, cảnh báo. “Đó không phải là những thực phẩm xấu bởi những thực phẩm này giúp hỗ trợ sự hấp thu của nhiều vitamin thiết yếu đối với cơ thể”.

Không thể thiếu ngủ nghỉ

Chỉ cần ngủ không ngon 1 đêm là có thể khiến hiệu quả hoạt động của hệ miễn dịch giảm tới một nửa, các nhà nghiên cứu Mỹ cho biết.

Mức độ bảo vệ các tế bào T sẽ giảm trong khi các tế bào viêm tăng lên nếu chúng ta mất ngủ, dẫn đến nguy cơ mắc cảm cúm hay cảm lạnh.

Thiếu ngủ cũng ảnh hưởng đến ý thức chống lại bệnh tật.

John Park, chuyên gia về thuốc ngủ của bệnh viện Mayo (Mỹ) cho biết: “Đáp ứng miễn dịch sẽ bị ảnh hưởng khi chúng ta bị mất ngủ và cơ thể ít sản xuất kháng thể hơn. Điều này có nghĩa, nếu được tiêm vắc-xin, cơ thể sẽ phải mất nhiều thời gian hơn để đáp ứng với chủng ngừa. Vì vậy, nếu tiếp xúc với vi rút cúm khi cơ thể thiếu ngủ, chúng ta sẽ dễ bị bệnh hơn và hiệu quả của vắc-xin sẽ tăng lên nếu cơ thể ngủ đủ”.

Không cần tập chuyên nghiệp, chỉ cần đi bộ

Tập luyện vừa phải (đi bộ) sẽ giúp phản ứng của cơ thể với vắc-xin cúm tăng lên trong khi nó cũng giúp cơ thể thanh lọc các nguy cơ gây cảm lạnh.

Hoạt động thể chất thực sự tạo ra sự khác biệt và thú vị là nó không liên quan gì với lượng mồ hôi đổ ra trong quá trình tập luyện.

Những người tập thể dục ít nhất 5 ngày/tuần sẽ giảm nguy cơ bị cảm lạnh từ 43-46%, theo một nghiên cứu công bố tháng này trên tạp chí Y học thể thao Anh.

Và một nửa giờ tập thể dục aerobic vừa phải - đi bộ hay bơi lội nhanh - một ngày tăng gấp đôi phản ứng của cơ thể với thuốc chủng cúm, một nghiên cứu gần đây của Mỹ cho thấy.

Và theo GS Lord, không cần thiết phải đi đến phòng tập thể dục bởi đi bộ trong nhịp thở kiểm soát sẽ giúp hệ miễn dịch, hệ thống tim mạch được vận động thực sự.

Theo Nhân Hà/Dân trí

 

[00792]

Những nguy hiểm từ sinh vật ngoại lai

Những loài động vật xâm lấn đang lây lan ở nhiều nơi trên thế giới với tốc độ chóng mặt. Tác hại của chúng tồi tệ hơn tình trạng ô nhiễm vì không thể kiểm soát được và gây ra thiệt hại không kể xiết một khi chúng thoát vào môi trường.

Cóc mía (Úc) - loài ăn tạp và không có kẻ thù trong tự nhiên - Ảnh: scienceblogs.com​

Không chỉ tác động xấu đến môi trường, sinh vật ngoại lai còn là sát thủ của nhiều loài động thực vật quý hiếm, đe dọa sự đa dạng sinh học và phá vỡ cân bằng sinh thái.

Những ví dụ rùng rợn

Các loài chim biển sống ở đảo Gough (Anh), nam Đại Tây Dương vốn không có kẻ thù. Nhưng giờ đây chúng đang bị tấn công bởi loại chuột siêu bự, lớn gấp ba lần kích cỡ chuột bình thường. Đổ bộ vào đảo Gough khoảng 150 năm trước qua những tàu săn cá voi, chúng nhanh chóng tiến hóa thành loài chuột khổng lồ lớn nhất thế giới hiện nay và chuyển từ loài gặm nhấm thành động vật ăn thịt hung dữ, tấn công các loài chim biển.

Trên hòn đảo được UNESCO công nhận là di sản thế giới, “vương quốc chuột” có dân số lên đến 700.000 con đang tấn công và đe dọa làm tuyệt chủng các loài chim quý hiếm nhất thế giới.

Cuối tháng 9, một nhóm các nhà hoạt động bảo vệ động vật đã bí mật lẻn vào một trang trại nuôi chồn lấy lông ở gần Ardara, tây nam Donegal (Ireland) phóng thích 5.000 con chồn. Tưởng rằng đây là cách phản đối thông minh việc giết động vật lấy lông và ghi thành tích cho “Năm quốc tế về đa dạng sinh học”, nhưng hành động này đã đe dọa nghiêm trọng môi trường và hệ sinh thái trong vùng.

Các nhà bảo vệ môi trường đang lo ngại xảy ra một thảm họa môi trường ở Donegal khi việc phóng thích giống chồn châu Mỹ được mệnh danh “chồn sát thủ” xảy ra đúng mùa sinh sản của cá hồi ở các con sông Owenea và Glen gần đó. Loài cá này sẽ là mục tiêu săn bắt của những con chồn hung dữ.

Úc là lục địa bị ảnh hưởng nặng nhất bởi những loài xâm lấn. Theo Guardian, 90 loài thực vật xâm lấn có khả năng đang được bán tại nhiều nơi ở Úc, trong khi 210 loài cá cảnh ngoại lai có thể được nhập lậu. Kinh doanh cá cảnh ở Úc có doanh số 350 triệu USD/năm. Điều lo ngại là nhiều loài cá mới đã thoát ra và xâm nhập hệ thống sông ngòi, làm suy giảm nghiêm trọng lượng cá bản địa và quần thể các loài lưỡng cư, cũng như cạnh tranh nguồn thức ăn và tàn sát những loài cá bản địa để sinh tồn.

Cóc mía là một loài gây hại khác cho môi trường, sống nhiều ở vùng nhiệt đới. Đó là loài ăn tạp và không con vật nào cố gắng “thịt” nó mà sống sót được. Kiến vàng (còn gọi là kiến điên) ở đảo Giáng Sinh cũng tương tự: “xơi” cả động vật sống trên đường đi của mình. Chúng cũng phá các khu rừng nhiệt đới bằng cách làm tổ quy mô lớn trên cây.

Phí tổn khủng khiếp, thiệt hại khôn lường

Theo báo cáo của Chính phủ Anh, các loài xâm lấn làm tiêu tốn 2 tỉ bảng/năm. Nhưng điều kinh hoàng nhất là hệ sinh thái bản địa không thể tái sinh một khi đã bị các loài này xâm lược. Chỉ riêng với việc diệt chuột ở đảo Gough, có một đề xuất thuê trực thăng thả xuống hàng nghìn tấn bả chuột. Dự kiến chuyện này “ngốn” ít nhất 2,6 triệu bảng nhưng cũng chưa chắc thành công.

Còn đối với loài chồn, Chính phủ Ireland đang chịu áp lực phải đóng cửa năm trang trại nuôi chồn còn lại ở nước này. Ireland là nước duy nhất trên thế giới tiếp tục đưa giống chồn nhỏ này vào thiên nhiên, vô tình hoặc cố ý, nhưng quốc gia này chỉ là phần nhỏ của “cuộc chơi” toàn cầu nuôi thú lấy lông. 2/3 của nghề nuôi chồn trên thế giới và 70% nuôi cáo tập trung ở các nước khác thuộc Liên minh châu Âu (EU).

Nguy cơ thảm họa tự nhiên là 6.000 trang trại nuôi chồn ở EU đang là mục tiêu của những nhà hoạt động bảo vệ động vật. Tính toán lợi hại, quả thật các chính phủ sẽ phải chi nhiều tiền hơn để tiêu diệt chồn so với việc chăm sóc chúng để lấy lông.

Úc dường như đang bị “bó tay” trong cuộc chiến chống các loài xâm lấn. Dù đưa ra nhiều luật lệ gắt gao hạn chế nhập khẩu các loài cá cảnh, nhưng Chính phủ Úc vẫn không thể kiểm soát được ngành kinh doanh này. Theo thống kê chính thức, trong số 34 loài cá ngoại lai đang hoành hành ở những vùng biển Úc có 22 loài được cho là đã xâm nhập thông qua kinh doanh cá cảnh. Chúng đang đe dọa nghiêm trọng hệ sinh thái biển của châu lục này, trong đó có các rạn san hô.

Phòng còn hơn chống

Các sinh vật ngoại lai là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với động thực vật bản địa. Để kiểm soát và giảm thiểu tác động tiêu cực sẽ rất tốn kém.

Trong thế giới phẳng hiện nay, khi giao thương giữa các nước ngày càng mở rộng, điều kiện để các loài ngoại lai nhập cảnh càng dễ dàng hơn bằng con đường chính ngạch hoặc buôn lậu. Nếu thích nghi nhanh với môi trường các quốc gia mà chúng xâm nhập, các loài ngoại lai sẽ phát triển mạnh. Điều nguy hiểm là chúng thường không có kẻ thù thông thường so với các loài bản địa, vì thế dễ dàng trở thành kẻ xâm lấn.

Cũng có trường hợp loài ngoại lai không phát triển thành loài xâm hại nhờ được phát hiện sớm. Nhưng cũng không thể chắc chắn tiêu diệt hoàn toàn loài ngoại lai này vì theo quy luật sinh tồn, chúng sẽ tìm đường thoát thân bằng nhiều cách.

Chồn sát thủ, cóc mía, chuột khổng lồ, kiến điên chỉ là những ví dụ mang tính biểu tượng quyền lực không cân xứng kỳ lạ của nhân loại. Việc sửa sai thường rất tốn kém và bất lực. Nhưng dù sao cách tốt nhất vẫn là phòng còn hơn chống.

Những loài ngoại lai xâm lấn hiện là mối đe dọa thứ hai đối với đa dạng sinh học Trái đất, sau nguyên nhân nơi sinh sống bị hủy hoại. Chúng tác động tiêu cực đến hệ động thực vật bản địa, gây hại môi trường và làm thiệt hại kinh tế địa phương. Số liệu năm 2009 của Cơ quan Môi trường châu Âu cho biết chi phí cho những thiệt hại và kiểm soát những loài ngoại lai ở Mỹ dự đoán lên đến 80 tỉ euro/ năm, ở châu Âu là hơn 10 tỉ euro/năm.
Theo Tuổi trẻ

 

[00792]

Chụp Cộng hưởng từ sớm sẽ giúp cứu sống bệnh nhân đột quỵ

Chụp ảnh cộng hưởng từ sẽ nhanh chóng giúp ích cho các bệnh nhân điều trị các chứng đột quỵ do thiếu máu não cục bộ, mà nguyên nhân có thể là do xuất hiện cục máu đông ngay ở động mạch não.
Hình ảnh được chụp nhờ cộng hưởng từ nhanh chóng có thể cho biết khi nào đột quỵ xảy ra ở bệnh nhân đột quỵ, cho phép các bác sĩ điều trị tích cực hơn để hạn chế tổn thương não, các nhà nghiên cứu Pháp đã đăng tải thông tin này trên tạp chí Radiology số ra ngày 2 tháng 10 năm 2010.

Bệnh nhân đột quy do tai biến mạch máu não​

Khi một bệnh nhân đột quỵ đến bệnh viện, mạng sống của bệnh nhân đang được tính theo từng phút bởi vì khi 1 cục máu đông cản trở máu lưu thông trong 1 động mạch não, thì hàng triệu tế bào thần kinh bị mất mỗi phút trôi qua sau đó do thiếu máu và oxy. Một loại thuốc chống đột quỵ do thiếu máu não cục bộ gọi là TPA, hoặc Tissue plasminogen activator, thường có thể hòa tan các cục máu đông và làm thông mạch máu. Nhưng thuốc thường chỉ được coi là an toàn khi cho người bệnh sử dụng trong vòng 3 đến 4,5 giờ sau khi đột quỵ bắt đầu.
Dù rằng trước đây các bệnh nhân đột quỵ thường được khuyên làm một CT scan, cho phép bác sĩ để phân biệt các cơn đột quỵ có nguyên nhân từ một cục máu đông hay từ xuất huyết não dù trường hợp này hiếm khi xảy ra, trong đó nguyên nhân đột quỵ được xác định nhờ vào một khối lượng tối trên hình ảnh CT này, theo nhà thần kinh học Andrew Barreto làm việc tại Đại học The University of Texas Medical School, Houston, Hoa Kỳ. MRI, hoặc chụp cộng hưởng từ, được sử dụng ít thường xuyên hơn và thường chỉ ở các trung tâm y tế lớn.
Thật không may, hình ảnh CT scan không thể xác định khi nào thì một cơn đột quỵ đã bắt đầu. Không có nhiều bệnh nhân, hoặc là vì họ không thể nhớ chính xác khi nào triệu chứng đầu tiên xuất hiện hay bởi vì họ đã tỉnh dậy trong đau đớn của một cơn đột quỵ. Trong trường hợp này, bác sĩ "ước đoán" thời điểm khởi phát của đột quỵ, Barreto nói, các bác sĩ sẽ do dự bởi nếu cho bệnh nhân sử dụng thuốc chống đột quỵ do thiếu máu não cục bộ sau khi bệnh nhân bị đột quỵ đã nhiều giờ thì thuốc TPA được cho là quá trễ, bởi nó sẽ không giúp mô đã chết sống lại và nguy cơ gây chảy máu não. Sau khi thuốc TPA không có tác dụng thì các bác sĩ cũng đành bó tay và nhìn bệnh nhân chết.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) cung cấp một cái nhìn chính xác hơn vào trong não của bệnh nhân đột quỵ so với CT scan. Trong nghiên cứu mới, các bác sĩ Catherine Oppenheim và Mina Petkova của Đại học Paris Descartes, Pháp. MRIs kiểm tra 130 bệnh nhân, trung bình 65 tuổi, những người đã được nhận vào bệnh viện Sainte-Anne tại Paris từ tháng 5 năm 2006 đến năm 2008, dựa vào những lần đột quỵ do xuất hiện cục máu đông ngay ở động mạch não, đã được dẫn chứng bằng tài liệu về những lần khởi phát. Khoảng 65 người đã trải qua chụp cộng hưởng từ trong vòng ba giờ bắt đầu khởi phát đột quỵ, trong khi những người khác được chụp từ 3 đến 12 giờ sau khi các triệu chứng đột quỵ bắt đầu.
Các bác sĩ đã kiểm tra các hình ảnh cộng hưởng từ mà không biết trước thời điểm khởi phát của các bệnh nhân đột quỵ. Họ áp dụng ba bài kiểm tra tiêu chuẩn với những gì họ quan sát, tất cả các phép đo mà đánh giá mức độ các mô chết trong não có nguyên nhân là từ một cục máu đông trong động mạch não. Một đo lường, chất lỏng được gọi là nghịch đảo suy yếu phục hồi, phân biệt rõ ràng giữa MRIs thực hiện trong ba giờ đầu tiên và những người thực hiện sau đó. Điều đó đo được chính xác trong khoảng 90% các trường hợp, trong khi các xét nghiệm khác ít chính xác. "MRI có thể được sử dụng để tìm kiếm dấu hiệu đại diện về mặt thời gian của khởi phát đột quỵ khi thời gian khởi đầu của đột quỵ là chưa biết," Oppenheim và đồng nghiệp nhận định.

"Những dữ liệu này nhìn khiêu khích," Barreto nói. "Nếu một CT scan không thể giúp bác sĩ nhận thấy có những thay đổi rất nhỏ, một cách tinh tế trong lưu lượng máu tuần hoàn não, bác sĩ sẽ không phải làm gì với bệnh nhân. Chính vì lẽ đó mà chụp ảnh cộng hưởng từ là ưu tiên số một." chụp ảnh cộng hưởng từ việc làm tốt nhất. Trong nghiên cứu này có thể tiết lộ cho dù đó là khuyến khích để cung cấp TPA cho người bệnh trong 6 giờ hoặc nhiều hơn sau khi khởi phát, đặc biệt là ở những người thức tỉnh với đột quỵ, ông cho biết. Mặc dù một lần chụp cộng hưởng từ (MRI) có thể mất 30 đến 45 phút để hoàn thành, Baretto nói rằng sự chậm trễ có thể là đáng giá nếu việc này giúp ích cho các nhóm bệnh nhân sống sót từ việc sử dụng TPA đúng lúc. "Đó không phải là hoàn hảo," ông nói, "nhưng nó thực sự tốt hơn so với các xét nghiệm khác."
Hồ Duy Bình (Theo sciencenews)