Thắc mắc về sự "trội-lặn" của gen.

[Đỗ Lê Duy]

Xin chào ,
Em chưa biết nhiều về sự "trội-lặn" của gen.Đúng hơn là những cơ chế của sự "trội-lặn".
Anh chị biết thì giúp em với.
Em chỉ biết thế này:
1.Một  gen  được xem là trội hơn gen khác ở cùng locus vì "sản phẩm"(protein,polypeptides)) mà nó mã hóa được tạo ra nhiều hơn (ví dụ gen qui định màu sắc).
2.Hoặc "sản phẩm " mã hòa bởi gen trội ức chế "sản phẩm" mã hòa bởi gen lặn.(?!)
Không biết như vậy có đúng không? :?:
Cảm ơn sự đóng góp của mọi người.

 

[Đỗ Lê Duy]

ah xin lỗi,cái ví dụ về màu sắc coi ra không đúng lắm.
Xin lỗi ?mọi người.

 

[Nguyễn Ngọc Lương]

Tôi sẽ dịch nguyên bài review về cơ chế trội lặn, tuy nhiên để trả lời văn tắt câu hỏi của bạn tôi liệt kê một số kết quả nghiên cứu trên thế giới về cơ chế trội lặn:
- Gene đột biến" thường" là gene lặn. Gene đột biến có nhiều loại, đa số ta thường nghĩ đến gene lặn không mã hóa protein (null mutation) hoặc mã hóa protein bất bình thừong hoặc không đủ liều (hypomorphic mutation). Trong trường hợp này người ta đã chấp nhận thuyết "tốc độ phản ứng/liều gene": tức tiến hóa đã đảm bảo rằng gene trội (gene bình thường hay wild type) sản xuất lượng protein chức năng nhiều gấp 2 ?lần lượng mà tế bào cần thiết do đó khi có gene lặn theo hai kiểu trên thì gene bình thường vẫn đáp ứng đủ nhu cầu của tế bào ở cơ thể dị hợp, vì vậy cơ thể dị hợp có kiểu hình của đồng hợp trội.

-Trường hợp trội không hoàn toàn là tính trạng có một phổ biểu hiện mà đủ 2 gene bình thường thì cho tính trạng mạnh nhất còn 2 gene đột biến thì cho tính trạng ở mức nhẹ nhất (tất cả các gene đều tổng hợp protein bình thường chỉ ở liều khác nhau).

-Trường hợp gene bình thường lúc bình thường chỉ sản xuất vừa đủ lượng protein cho tế bào thì khi đột biến ta sẽ gọi gene đột biến là gene trội mặc dù nó chẳng sản xuất ra protein nào cả vì ở cơ thể dị hợp tử đã biểu hiện ngay kiểu hình đột biến (trường hợp gọi là haploinsufficient).

-Cũng có khi gene đột biến sản xuất cùng loại protein nhưng ở liều cao hơn và nó biểu hiện ra kiểu hình thì gene đột biến cũng trở thành gene trội

-Còn có trường hợp ngẫu nhiên gene đột biến tạo ra protein ức chế sản phẩm của gene bình thường. Trường hợp này cũng gọi là gene đột biến trội.

-Trường hợp gene đột biến tạo ra protein mới, biểu hiện ở thời điểm khác thì có thể sẽ tạo nên tính trạng mới (neomorphic).

Hiểu theo như bạn là đơn giản hóa vấn đề quá, mặc dù không hoàn toàn sai. Nói chung trội lặn mà bạn đề cập đến thường theo mô hình đầu: Trội sản xuất thừa protein nên có thêm gene lặn không sản xuất gì nó cũng chả ảnh hưởng đến kiểu hình.

 

[Đỗ Lê Duy]

Cảm ơn anh Lương.
Đúng là em hiểu đơn giản quá !bỡi lẽ em chẳng biết gì nhiều về chủ đề này.
Nếu được một bài viết chi tiết thì wa tuyệt.
cảm ơn anh nhiều.

 

[Dương Văn Cường]

Trong trường hợp này người ta đã chấp nhận thuyết "tốc độ phản ứng/liều gene": tức tiến hóa đã đảm bảo rằng gene trội (gene bình thường hay wild type) sản xuất lượng protein chức năng nhiều gấp 2  lần lượng mà tế bào cần thiết do đó khi có gene lặn theo hai kiểu trên thì gene bình thường vẫn đáp ứng đủ nhu cầu của tế bào ở cơ thể dị hợp, vì vậy cơ thể dị hợp có kiểu hình của đồng hợp trội.

Anh Lương cho em cái tên tiếng Anh của thuyết này nhé. Nếu đặt giả thiết như vậy thì em xin nêu 1 suy luận thô thiển nhất là kiểu gene đồng hợp trội sản xuất lượng protein gấp 4 lần bình thường và khi đó nếu là gene điều khiển 1 tính trạng số lượng thì sự biểu hiện của tính trạng đó là gấp đôi kiểu gene dị hợp tử. Điều này mâu thuẫn với chính kết luận của thuyết là kiểu gene đồng hợp trội và kiểu gene dị hợp biểu hiện ra kiểu hình giống nhau.

Trong trường hợp này người ta đã chấp nhận thuyết "tốc độ phản ứng/liều gene".

Đã chấp nhận là một việc khá trọng đại. Hiện nay người ta đang rất nỗ lực tìm kiếm từng chi tiết của cơ chế điều hòa biểu hiện gene. Một kết luận lớn như vậy chắc chắn phải cần rất nhiều dữ liệu, vậy đã có những kết quả thực nghiệm nào ủng hộ giả thuyết trên?

Trội sản xuất thừa protein nên có thêm gene lặn không sản xuất gì nó cũng chả ảnh hưởng đến kiểu hình.

Nguyên lý của Sinh học là không có cái gì là thừa cả. Intron người ta còn chưa dám nói là vô dụng cơ mà.

 

[Tống Thị Bình]

anh lương gửi cho em tài liệu anh tìm được nói về cơ chế trội lặn được không?

 

[Nguyễn Ngọc Lương]

Anh Lương cho em cái tên tiếng Anh của thuyết này nhé. Nếu đặt giả thiết như vậy thì em xin nêu 1 suy luận thô thiển nhất là kiểu gene đồng hợp trội sản xuất lượng protein gấp 4 lần bình thường và khi đó nếu là gene điều khiển 1 tính trạng số lượng thì sự biểu hiện của tính trạng đó là gấp đôi kiểu gene dị hợp tử. Điều này mâu thuẫn với chính kết luận của thuyết là kiểu gene đồng hợp trội và kiểu gene dị hợp biểu hiện ra kiểu hình giống nhau.

Kiểu gene dị hợp đảm bảo đủ sản phẩm protein để cơ thể vận hành còn kiểu gene đồng hợp trội sản xuất gấp đôi lượng protein cần thiết chứ.
Tính trạng số lượng khó có thể nói do 1 gene quy định. Hơn nữa thuyết trội lặn này sử dụng mô hình gene --> enzyme ---> sản phẩm của enzyme ---> tính trạng để giải thích và ở đây động học enzyme rất quan trọng. Nếu suy diễn thuần túy là gấp đôi lượng protein thì gấp đôi tính trạng e là hơi đơn giản hóa vấn đề.

Trong trường hợp này người ta đã chấp nhận thuyết "tốc độ phản ứng/liều gene".

Đã chấp nhận là một việc khá trọng đại. Hiện nay người ta đang rất nỗ lực tìm kiếm từng chi tiết của cơ chế điều hòa biểu hiện gene. Một kết luận lớn như vậy chắc chắn phải cần rất nhiều dữ liệu, vậy đã có những kết quả thực nghiệm nào ủng hộ giả thuyết trên?

Chắc chắn là có rồi. Nhưng rõ ràng chưa chứng minh được hoàn toàn (xem bài heat shock protein)

Trội sản xuất thừa protein nên có thêm gene lặn không sản xuất gì nó cũng chả ảnh hưởng đến kiểu hình.

Nguyên lý của Sinh học là không có cái gì là thừa cả. Intron người ta còn chưa dám nói là vô dụng cơ mà.

Nguyên lý sinh học không sản xuất thừa, nhưng "thừa" hay "đủ" còn do yếu tố tiến hóa quyết định chứ. Việc gene trội sản xuất thừa lượng protein cần cho cơ thể là một sản phẩm của quá trình tiến hóa mà mục đích của nó là bảo vệ cơ thể (xem bài heat shock protein).

 

[Nguyễn Ngọc Lương]

Bạn vào đây để xem bài viết: http://www.sinhhocvietnam.com/vn/modules.php?name=Forums&file=viewtopic&t=1419

 

[tranngocthanh]

Bạn vào đây để xem bài viết: http://www.sinhhocvietnam.com/vn/modules.php?name=Forums&file=viewtopic&t=1419

sao minh vao ma khong tim thay bai noi ve ban chat phan tu ve tinh troi lan nhi? co cach nao giup minh duoc khong

 

[quang]

Các dạng khác nhau của 1 gene là allele, 1 gene = 1 locus, tại 1 locus có thể có nhiều allele khác nhau, đó là kết quả của đột biến từ 1 allele ban đầu. Do đó, khi xét tại 1 locus nhất định, không có gene trội hay gene lặn mà chỉ có allele trội hay allele lặn.

 

[meoapple]

càng đọc càng chẳng hiểu j lắm.