Những loài Lan Hài đẹp của Việt Nam

[Nguyễn Thế huỳnh]

Quê hương của chúng ta có nhiều lan hài đẹp, đến bây giờ chúng ta có tất cả là 18 giống chính và 6 giống lai tự nhiên.

Giống chính là:
- Paph. delenatii Guillaum- Paph. vietnamense- Paph. malipoense- Paph. micranthum- Paph. hangianum- Paph. emersonii- Paph. concolor- Paph. hirsutissinum- Paph. barbigeum- Paph. tranlienianum- Paph. Helenae- Paph. fanaticum
Các giống lai tự nhiên là:
- Paph. x affine- Paph. x aspersum- Paph. x dalatense- Paph. hermannii- Paph. siamense

Năm 1922 ông Poilane (nhà thảo mộc học Pháp) khám phá môt cây lan hài màu tím ở Nha Trang và đem về Pháp cho ông M. Delenat (Giám đốc vườn hoa Saint Cloud) trồng, sau đó ông ta đưa cho ông M. Mornay (Guillaumin, 1924). Cây lan này nở hoa vào năm 1924 và được đặt tên là Paphiopedilum delenatii. Nhưng cây con từ cây này sống không được lâu, chỉ còn một cây duy nhất của ông Lecoufle là còn sống mà thôi.

Sau chiến tranh Việt Nam có nhiều người đi tìm cây Delenatii ở Nha Trang nhưng không thấy nữa và cây này được xem như là mất tích hoàn toàn. Năm 1990 trong những cây lan xuât cảng qua Trung Quốc để làm thuốc với gíá 1-3 USD/kg người ta tìm thấy lại cây hài delenatii và từ đó cây delenatii được xuất cảng bán sang Trung Quốc, Nhật Bản gần 6 tấn (1990-1995) với giá 10 USD/kg.

Cây Paph. delenatii mọc ở các núi đá granit ở độ cao 750 đến 1500 m ở Khánh Hòa. Lá lớn độ 20 cm, có 5 đến 7 lá, nhánh hoa cao độ 22 cm và hoa có đường kính khoảng 8 cm. Cây delenatii nở hoa vào tháng 12. Khoảng năm 2002 người ta tìm thấy cây delenatii đột biến, Paph. delenatii fma alba, hoa màu trắng.

Vào năm 1998 công ty Nhật-Việt trong môt chuyến đi tìm Lan tại Cao Bằng đem về môt cây lan hài. Cây nầy năm 1999 được 2 người Đức, ông Olaf Gruss và ông Holger Perner, đặt tên là Paphiopedilum vietnamense. Cây paphiopedilum vietnamense được đăng ký vào ngày 11/1/1999 với tên vietnamense, ngày 19/1/1999 với tên Paphiopedilum hilmari và ngày 19/2/1999 với tên Paphiopedilum mirabile. Sau đó cây vietnamense được các người bán lan mua vói giá là 2 USD/kg xuất cảng ra Trung Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Âu châu bán lại với giá 100 USD/cây và sau đó là 5000 USD/cây.

Cây Paph. vietnamense giống tựa như delenatii, có 3 -5 lá, nhánh hoa cao 25 cm, hoa có đường kính 10-12 cm. Cây mọc ở núi đá vôi trên độ cao 350-550 m. Hoa nở vào tháng ba. Vào năm 2002 người ta tìm ra cây vietnamense đột biến, Paphiopedilum vietnamense fma alba, hoa màu trắng.

Năm 1999 một nhà trồng lan người Đức tên là Popow đã nhân giống cây delenatii với vietnamense, đến năm 2002 cây con nở hoa, ông đặt là Paphiopedilum Ho Chi Minh. Cây lan hài Ho Chi Minh là sự kết hợp giữ 2 vẻ đẹp của cây delenatii (cây mẹ) và vietnamense (cây cha), một vẻ đẹp Á đông thuần túy. Ông Popow cho tôi biết tên cây lan này không được công nhận, vì khi ông đem ra cầu chứng ông không xuất trình được giấy tờ hợp pháp của 2 cây cha và mẹ bởi vì toàn bộ lan nữ hài của Việt nam nằm trong danh sách do CITES cấm xuất cảng. Vì vậy tên chính thức của cây này là Paph. delenatii x Paph.vietnamense.

Trong tương lai vói sự nhân giống giữa delenatii fma alba và vietnamense fma alba chắc chắn là sẽ có cây hài lai giống tuyệt đẹp.:mygod:

 

[tung.biotech]

Danh sách 23 loài lan hài việt Nam (nguồn www.vncreatures.net)

1. Paphiopedilum appletonianum (Gower) Rolfe
2. Paphiopedilum callosum (Reichb.f.) Stein
3. Paphiopedilum concolor (Lindl.) Rfitz.
4. Paphiopedilum delenatii Guillaum.
5. Paphiopedilum dianthum T.Tang & F.T.Wang
6. Paphiopedilum emersonii Koop. & Cribb
7. Paphiopedilum godefroyae (God. - Leb.) Stein
8. Paphiopedilum gratrixianum Rolfe
9. Paphiopedilum hangianum H. Perner & O. Gruss
10. Paphiopedilum helenae Aver.
11. Paphiopedilum henryanum Braem
12. Paphiopedilum hirsutissimum (Lindl.) Stern
13. Paphiopedilum hirsutissimum var. chiwuanum (T.Tang & F. T. Wang) Cribb
14. Paphiopedilum hirsutissimum var. esquirolei (Schlechter) Karasawa & Saito
15. Paphiopedilum malipoense S. C. Chen & Z. H. Tsi
16. Paphiopedilum malipoense var. hiepii (Aver.) Cribb
17. Paphiopedilum maliposense var. jackii (H. S. Hua) Aver.
18. Paphiopedilum micranthum T. Tang & F. T. Wang
19. Paphiopedilum purpuratum (Lindl.) Stein
20. Paphiopedilum tranlienianum Gruss & Perner
21. Paphiopedilum vietnamense Gruss & Perner
22. Paphiopedilum villosum (Lindl.) Stein
23. Paphiopedilum x herrmannii Fuchs & Reisinger